طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیماری

طرحواره آسیب پذیری نسبت به ضرر و بیماری

هر کودکی نیاز دارد در خانواده حس استقلال، خودمختاری و حس توانمندی را تجربه کند، برای تجربه این حس‌ها باید در معرض آسیب‌های احتمالی قرار بگیرد که بدون این تجربیات، کودکان اغلب به بزرگسالانی محتاط و مضطرب تبدیل می‌شوند.

همه ما ممکن است گاهی این نگرانی را داشته باشیم که اتفاق بدی قرار است بیفتد اما فرد دارای طرحواره آسیب‌پذیری، همیشه احساس تهدیدات قریب‌الوقوع برای ایمنی خود یا عزیزانش را دارد و همیشه منتظر بلایای طبیعی است و این احساس را دارد دنیا مکانی خطرناک است.

انواع آسیب پذیری

این افراد همه اتفاقات و حوادث اطراف خود را فاجعه سازی می‌کنند. این فاجعه سازی‌ها معمولا در سه حیطه زیر رخ می‌دهد:

• فاجعه سازی پزشکی(بروز یک جمله قلبی، بیماری ایدز)
• فاجعه سازی هیجانی( دیوانه شدن، از دست دادن کنترل )
• فاجعه سازی بیرونی(بلایای طبیعی، تصادف، خیانت)

هنگامی که طرحواره آسیب پذیری فعال می‌شود، ممکن است سبب ترس زیاد، کناره‌گیری، اجتناب، اقدامات حفاظتی و پاسخ‌های حمله یا فرار شود. نیاز واقعی پشت این طرحواره، ثبات و امنیت فیزیکی و عاطفی و توانایی مقابله با تهدیدات یا چالش‌های پیش رو است.

طرحواره آسیب پذیری به خطر و ضرر

در صورتی که فرد با تله آسیب‌پذیری، در زمینه خطر آسیب‌پذیر باشد، دائماً نگران است که مبادا امنیت خود و اطرافیانش به خطر بیفتد. این فرد دنیا را محل امنی نمی‌داند و مدام مراقب است که خطری او را تهدید نکند و نگران است که هر لحظه، کسی به او حمله کند. چنین شخصی آسایش و آرامش ندارد و از حوادثی مانند تصادف رانندگی و سقوط هواپیما واهمه دارد؛ حتی ممکن است بخاطر این ترس و واهمه، عطای مسافرت را به لقایش ببخشد و به‌جای روبرو شدن با ترس، صورت مسئله را پاک کند.

طرحواره آسیب پذیری مالی

معمولا این نوع از طرحواره آسیب‌پذیری باعث ایجاد ذهنیت افسرده ساز در فرد می‌شود. فردی که دچار تله آسیب‌پذیری مالی یا فقر است، مدام نگران ورشکست شدن است، هر لحظه انتظار آواره کوچه و خیابان شدن را دارد و جالب این است که با توجه به شرایط مالی‌شان، این ترس اصلا واقع‌بینانه نیست. ممکن است این افراد از رفاه مالی بسیار خوبی هم برخوردار باشند اما باز هم نگران بحران‌های مالی و اقتصادی است. اگر تله آسیب‌پذیری در این زمینه فعال باشد، فرد به جایی می‌رسد که به سختی خرج می‌کند. افرادی که در دوران کودکی بی‌پولی، فقر یا ورشکستگی را تجربه کرده‌اند بیشتر در معرض این ذهنیت قرار دارند.

طرحواره آسیب پذیری به ضرر و بیماری

فردی که درگیر طرحواره آسیب‌پذیری از نوع بیماری است بیش از حد نگران سلامتی خود است و معتقد است مشکل سلامتی دارد. به طور معمول، این‌گونه افراد فعالیت‌هایی که برایشان استرس ایجاد می‌کند را حذف می‌کنند حتی ممکن است روابط جنسی خود با شریک زندگی‌شان را به شدت کاهش دهند.

آسیب پذیری از دست دادن کنترل

فردی که تله آسیب‌پذیری از دست دادن کنترل را دارد نگران است که مبادا دیوانه شود، در واقع او فکر می‌کند که ممکن است کنترل‌اش را از دست بدهد. او به طور اغراق‌آمیزی فاجعه‌بار به اتفاقات و قضایا نگاه می‌کند. تفکر مصیبت‌گرایانه، تفکر همیشگی افراد دارای طرحواره آسیب‌پذیری است. این فرد همواره در انتظار فجایع است و علاوه بر اینکه نسبت به امور نگاه منفی دارد، خود را به شدت ضعیف تصور می‌کند.

تاثیر طرحواره آسیب پذیری در زندگی

1. این افراد در اغلب اوقات زندگی روزمره اضطراب دارند(GAD) چون در مورد ترس‌های خود اغراق می‌کنند.
2. این افراد نگران سلامتی خود هستند. مدام یک پای ثابت آزمایشگاه‌ها و مطب‌های پزشکی هستند، حوصله خانواده خود را سر برده‌اند، زیرا همیشه می‌خواهند به او اطمینان بدهند. این افراد نمی‌توانند از زندگی خود لذت ببرند.
3. چون این افراد حملات وحشت زدگی دارند(حملات پنیک) همیشه نسبت به احساسات بدنی و بیماری احتمالی اشتغال ذهنی دارند.
4. اختلال وسواس فکری عملی نیز در این طرحواره بسیار رایج است، زیرا فرد برای جلوگیری از هرگونه آسیب احتمالی، ممکن است یک سری رفتارهای وسواس و آیینی انجام دهد.
5. این افراد در مورد ورشکتگی مالی نگرانی غیرمعقولی دارند و همین نگرانی‌ها باعث می‌شود که خسیس و مال‌پرست شوند و نتواند در زمینه‌های مالی دست به خطر بزند(آهسته برو که گاو شاخت نزند).

نشانه‌های تله آسیب پذیری چیست؟

• احساسات غالب افراد دارای تله آسیب‌پذیری، اضطراب و تنش است.
• نگران‌اند مبادا فقیر و ورشکسته شوند.
• این افراد دائماً نگرانند و می‌ترسند که نکند اتفاق بدی بیفتد.
• معمولاً افکار منفی زیادی در طول روز، از ذهنشان می‌گذرد‌ و فکر کردن به موضوعات منفی باعث بیماری روحی و جسمی می‌شود.
• احساس می‌کنند دنیا جای خطرناک و ناامنی است.
• گاهی احساس می‌کنند نمی‌توانند خود را کنترل کنند و دارند دیوانه می‌شوند.
• تلقین افکار منفی باعث می‌شود فرد فکر کند در حال حمله قلبی است در صورتی که مدارک پزشکی او سالم بودن او را نشان می‌دهند.